اما وکیل دادگستری، در رشته حقوق تحصیل کرده و بعد از موفقیت در آزمون وکالت و گذارندن دوره کاراموزی، پروانه وکالت دریافت کرده است و حق وکالت در کلیه دعاوی حقوقی و کیفری را دارد. هرچند امروزه وکیل، معمولا به عنوان کسی شناخته می شود که دارای دانش حقوقی است و پروانه وکالت دارد، اما برای انجام برخی امور می توان به هر شخص دارای شرایطی وکالت داد. لذا افراد باید دقت داشته باشند، تعریف عنوان کلی وکیل با عنوان وکیل دادگستری متفاوت است. یا زوج می تواند به زوجه وکالت در طلاق بدهد اما وکالت پرونده قتل را فقط یک وکیل پایه یک دادگستری می تواند به عهده بگیرد. به این معنی که وکیل دادگستری با دریافت این پروانه قادر است در همه مراجع قضایی پذیرش وکالت کند.
وظایف یک وکیل چیست؟
البته اگر وکیل تسخیری مایل نباشد که بهصورت رایگان وکالت کند، میتواند از دادگاه تقاضای حقالزحمه نماید و همان طور که ذکر شد، حقالوکالهی وی از ردیف های مربوط به بودجهی دادگستری پرداخت میشود و بر اساس مقدار کاری است که انجام شده و از تعرفهی قانونی تجاوز نمیکند. اما وکلای دادگستری باید تمامی سعی و تلاش خود برای دفاع از متهم را بهکار گیرند تا تفکر غالب بر اذهان عمومی مبنی بر اینکه وکلای تسخیری به این علت که رایگان عمل میکنند انگیزه ای برای حاکم شدن یا نشدن متهم ندارند یا بهعبارتی وجدان کاری ندارند، کمرنگ شود. در مواردی که اشخاص برای دفاع از حقوق خود در دعاوی حقوقی نیاز به وکالت داشته باشند ولی توان مالی انتخاب وکیل را نداشته باشند با تشخیص اداره معاضدت مرکز وکلای قوه قضاییه و کانون وکلای دادگستری، وکیلی به صورت رایگان دفاع از حقوق شخص مُعسِر را برعهده میگیرد.
این قرار، حضوری به متهم یا وکیل وی ابلاغ می شود و ظرف سه روز قابل اعتراض در دادگاه صالح است. حال سوالی که ممکن است در این زمینه به ذهن خطور کند این باشد که اساسا این دو عنوان چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟ پیش از پاسخ به این سوال لازم به ذکر است که وکیل پایه یک و پایه دو دادگستری هردو این اجازه را دارند که در زمینه انجام وکالت در امور حقوقی فعالیت نمایند ولی در بعضی امور با یکدیگر تفاوت دارند. از سوی دیگر در اصل ۳۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمدهاست که در همه دادگاهها، طرفین دعوا حق دارند برای خود وکیل انتخاب کنند و اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم شود. مشاوران حقوقی با انعقاد قرارداد مشاوره با شرکتهای خصوصی و دولتی فعالیت خودشان را در آن سازمان شروع میکنند؛ و معمولاً به عنوان نیروی استخدامی شرکت محسوب نمیشود.
لذا در حال حاضر ۲ تشکیلات موازی و جداگانه با ساختار متفاوت در امور وکالتی کشورمان وجود دارد؛ یکی «کانونهای وکلاء دادگستری» و دیگری «مرکز امور مشاوران و وکلاء قوهی قضائیه» که هر یک از این دو تشکل، وکلاء متعددی را تحت نظر و نظارت خود دارند. وکلاءِ هر دو تشکل موصوف در مجموع اختیارات و وظایف مشابهی داشته و امور وکالتی و مشاورهای را به انجام میرسانند و در دادگاهها به انجام وکالت اشتغال دارند. برای آشنا شدن با مقرراتی که وکلا باید در رابطه با مراجعین و موکلین خود رعایت کنند می توان به مطالعه قوانین و مقررات مربوط به وکالت که در مجموعه قوانین حقوقی درج شده مراجعه کرد، مضافاً این که خلاصه ای از موارد مهم این قانون ها در پشت برگه وکالتنامه چاپی و کلا ًدرج شده است که موکل می تواند آن را در فرصت کافی از وکیلش گرفته و بررسی دقیق نماید. اگر وکیل استعفا دهد دادگاه علاوه بر آنکه می تواند جلسه دادرسی را به تأخیر اندازد دادرسی را نهایتاً تا یک ماه متوقف می کند ماده ۳۹ قانون آیین دادرسی مدنی.
- در صورتیکه وکالت در خارج از ایران داده شده باشد باید به گواهی یکی از مامورین سیاسی یاکنسولی جمهوری اسلامی ایران برسد.
- یکی از عنوان هایی که امروزه در بحث وکالت بسیار به گوش می خورد و مورد توجه قرار گرفته است وکیل پایه یک دادگستری است.
- موید این حقیقت قانونی، سیاستهای کلی نظام در امور قضایی است که وکالت را در زیرمجموعه امور قضایی آوردهاست و در قانون اساسی نیز در فصل سوم یعنی فصل حقوق ملت ذکر شدهاست و از اصل چهل و چهار مستثنی است.
در مرحله بازجویی متهم می تواند فقط یک وکیل داشته باشد و بازپرس باید قبل از آغاز تحقیق این حق را به متهم تفهیم کند مقرره ای که ماده ۱۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری آن را مشخص کرده است. در صورتیکه وکالت در خارج از ایران داده شده باشد باید به گواهی یکی از مامورین سیاسی یاکنسولی جمهوری اسلامی ایران برسد. مرجع گواهی وکالتنامه اشخاص مقیم در کشورهای فاقد مامور سیاسی یا کنسولی ایران به موجب آیین نامه ای خواهد بود که توسط وزارت دادگستری باهمکاری وزارت امور خارجه ظرف مدت سه ماه تهیه و به تصویب رئیس قوه قضائیه خواهدرسید. مجله خبری وکالت اگر وکالت در جلسه دادرسی داده شود، مراتب در صورتجلسه قید و به امضای موکل می رسد و چنانچه موکل در زندان باشد، رئیس زندان یا معاون وی باید امضا یا اثر انگشت او راتصدیق نمایند. با بهترین وکلای پایه یک دادگستری تهران از خدمات رایگان موسسه حقوقی دادآرمان می باشد. 2- طبق ماده ۳۷ قانون وکالت مصوب 1315، وکیل دادگستری نباید بعد از استعفا از وکالت یا برکنار شدن از طرف موکل یا پایان مدت وکالت به جهتی از جهات، وکالت طرف مقابل یا اشخاص ثالث را در آن موضوع بر علیه موکل سابق خود یا قائممقام قانونی او قبول نمایند.
در چه مواردی وکیل حق وکالت ندارد؟